Gleby w Polsce wymagają wapnowania

Nie zapominajmy o wapnowaniu. Udział gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych w Polsce przekracza 60 proc. powierzchni użytków rolnych. Występują jednak i takie obszary, gdzie gleby zakwaszone stanowią ponad 80 proc. powierzchni. Najbardziej zakwaszone są wierzchnie warstwy gleby (0-20 cm), gdzie pH spada nawet poniżej 4,0. Wapnowanie to zabieg agrotechniczny, konieczny a zarazem najtańszy do uzyskania wysokich plonów o dobrej jakości, zabieg, który nie dopuszcza do degradacji gleb, wywołanej przez silne zakwaszenie. Wymaga od rolników wiedzy dotyczącej odczynu gleby i jakości nawozów wapniowych. Wielu rolników kupuje nawozy wapniowe, które nie spełniają pokładanych w nich nadziei, ponieważ przy zakupie i wyborze wapna zwracają uwagę głównie na cenę. Wynikiem takiego postępowania często jest obniżenie plonu, po czym rolnik widząc taką sytuację zaprzestaje wykonywania tego tak bardzo ważnego zabiegu. Wapnowanie jest podstawowym zabiegiem na rzecz poprawy stanu jakości gleb, likwiduje ich zakwaszenie, zmniejsza aktywność metali ciężkich w glebie, wpływa na lepszą przyswajalność składników pokarmowych roślin, a także zwiększa żyzność gleby.

Na glebach kwaśnych ograniczona jest ich produktywność, nie spełniają one swoich funkcji ekologicznych w uzyskiwaniu wysokiej jakości surowców do produkcji bezpiecznej dla zdrowia ludzi i zwierząt żywności. Wapnowanie gleb zakwaszonych powinno być obowiązkiem każdego rolnika, natomiast bezwzględny obowiązek wapnowania posiadają rolnicy, którzy uczestniczą w programie rolno-środowiskowym w wariancie „rolnictwo zrównoważone” realizowanym w ramach PROW. Obowiązek uregulowania odczynu, jak również i zasady prawidłowego wapnowania zostały ujęte w Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej.

Przyrodnicze przyczyny zakwaszania gleb

Zakwaszenie gleb jest skutkiem naturalnych procesów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych zachodzących w środowisku. Zasadniczą rolę w zakwaszeniu gleb odgrywają czynniki: geologiczne i klimatyczne. Z kwaśnych skał osadowych następuje wymywanie kationów o charakterze zasadowym. Na wzrost zakwaszenia gleb wpływa również mineralizacja glebowej materii organicznej. Istotnym czynnikiem jest także wietrzenie minerałów glebowych, w wyniku czego do środowiska glebowego uwalniane są jony H⁺ i Al³⁺. Również korzenie roślin pobierają kationy zasadowe na skutek wynoszenia ich z plonami roślin. Ważną rolę w zakwaszeniu odgrywa działalność organizmów glebowych, które wydzielają duże ilości CO₂.

Antropogeniczne przyczyny zakwaszenia

To głównie działalność przemysłu, a szczególnie kwaśne i kwasotwórcze substancje wydzielane do atmosfery przez obiekty przemysłowe, pojazdy mechaniczne, paleniska domowe, a także spalanie nieużytecznych mas. Zanieczyszczenia te opadają na gleby i rośliny w postaci gazowej, bądź jako kwaśne deszcze. Stosowanie nawozów azotowych również powoduje zakwaszenie gleb. Lokalne znaczenie w zakwaszaniu gleb mają także stałe i płynne odpady dostające się na powierzchnię gleby. Należą do nich odpady pirytowe z odsiarczania węgla kamiennego, rodzima siarka rozpylana wokół kopalni i z nieszczelnych środków transportu, kwaśne fosfogipsy i wiele innych odpadów. Produkcja żywności również jest przyczyną zakwaszenia gleb, ponieważ wiąże się to z podstawowym źródłem emisji amoniaku do atmosfery. Gleba to jeden z najcenniejszych zasobów Ziemi, to od niej zależy rozwój roślin stanowiących bazę pokarmową wszystkich zwierząt i człowieka.