Dr n. wet. Monika Skowron
Starszy Inspektor Weterynaryjny ds. zdrowia zwierząt i zwalczania chorób zakaźnych zwierząt
Dezynfekcja jest to pojęcie najczęściej używane, gdy mówimy o produkcji drobiarskiej w odniesieniu do chorób drobiu. Rozważając temat dezynfekcji okazuje się, że nie ma skutecznego zapobiegania chorobom drobiu bez odpowiedniego przygotowania kurnika przed wstawieniem ptaków, bez względu na typ produkcji. Dezynfekcja, czyli odkażanie, jest to postępowanie mające na celu niszczenie drobnoustrojów (bakterii i wirusów) i form przetrwalnikowych bakterii.
Dezynfekcja, aby była skuteczna, musi spełniać kilka warunków. Możliwie najszybciej po usunięciu ptaków z kurnika wykonujemy dezynsekcję, aby pozbyć się owadów biegających, odgrywających dużą rolę w przenoszeniu drobnoustrojów chorobotwórczych u drobiu. W kolejnym etapie należy usunąć paszę z karmideł i paszociągu, wodę z poideł i wodociągu, usunąć kurz i pajęczyny. Po opróżnieniu karmideł i poideł, a przed usunięciem ściółki, kurnik należy bardzo dokładnie potraktować środkiem dezynfekcyjnym o szerokim działaniu dezynfekcyjnym, stosując metodę zamgławiania. Kolejny etap to usunięcie ściółki.
Po usunięciu ściółki kurnik należy dokładnie oczyścić mechanicznie na sucho z pozostałości organicznych. Czyszczenie to ma kluczowe znaczenie dla dalszego procesu, dlatego należy wykonać je bardzo starannie, z użyciem nawet ręcznych narzędzi typu szpachla. Czyszczenie dotyczy rur doprowadzających wodę do poideł z zastosowaniem środków do usuwania kamienia, jak również mechaniczne ich czyszczenie wewnątrz. Czyszczenie dotyczy również karmideł, paszociągu z zewnątrz i wewnątrz, a także wlotów wentylatorów (też od zewnątrz). Bardzo ważne jest dokładne czyszczenie kratek ściekowych na całej ich powierzchni oraz mechaniczne czyszczenie z osadów rur odprowadzających nieczystości z kurnika. Jeżeli ten etap będzie wykonany niedokładnie lub pominięty, to kolejne etapy procesu, pomimo użycia najlepszych preparatów, nie przyniosą rezultatów, tj. dezynfekcja będzie nieskuteczna. Czyszczenie dotyczy pomieszczeń socjalnych (szczególnie toalety personelu), śluzy dezynfekcyjnej (łazienki dla personelu i osób wizytujących).
Kolejny etap to mycie i dezynfekcja na mokro ścian, sufitu, podłogi, kratek ściekowych, kanałów odpływowych oraz paszociągów i rur doprowadzających wodę z użyciem detergentów i środków dezynfekcyjnych. Jeżeli poprzedni etap, czyli czyszczenie mechaniczne, wykonany był niedokładnie lub pominięty, to mycie i dezynfekcja na mokro wszystkich powierzchni będzie nieskuteczna. Jeżeli na ścianach, w kątach pomieszczenia oraz miejscach ubytków w ścianach, podłogach, na suficie, w rurach odpływowych, zostały pozostałości organiczne, umyta zostanie jedynie ich powierzchnia, pod którą bakterie będą miały dalej doskonałe miejsce do rozwoju.
Umyty wewnątrz kurnik należy pozostawić do wysuszenia oraz przeprowadzić dezynsekcję. Martwe owady po dezynsekcji należy usuwać z powierzchni podłogi na bieżąco. Kiedy umyte powierzchnie w kurniku wyschną, należy zastosować kolejny preparat dezynfekcyjny. Najlepsze metody do jego zastosowania to zamgławianie lub gazowanie. Gazowanie ma tę przewagę, iż pozwala na dotarcie środka dezynfekcyjnego do głębokich szczelin i miejsc niedostępnych przy zastosowaniu metody zamgławiania. Dezynfekcja kałów odpływowych metodą gazowania odbywa się odbezpieczonym dla gazów ujściem kanału. Zastosowanie gazowania wymaga wcześniejszego uszczelnienia kurnika (z wyjątkiem ujścia kanału ściekowego), aby środek dezynfekcyjny nie ulatniał się na zewnątrz i stężenie dezynfekcyjne w pomieszczeniu było na właściwym poziomie.
Przed wstawieniem ptaków do kurnika wykonujemy kolejne zamgławianie lub gazowanie z użyciem środka dezynfekcyjnego, który może być stosowany w obecności ptaków.
Ważnym elementem przy wykonywaniu dezynfekcji jest odpowiednia odzież ochronna (kombinezony z kapturem, osłony na obuwie, półmaski ochronne na twarz oraz rękawiczki). Odzież jednorazowa jest konieczna dla osób wykonujących czyszczenie i kolejne etapy dezynfekcji i dezynsekcję. W procesie dezynfekcji środki ochrony służą zabezpieczeniu osoby wykonującej mycie i dezynfekcję przed działaniem substancji czynnych zawartych w używanych preparatach. Stosowanie środków ochrony osobistej zapobiega również przeniesieniu na ubrania osób wykonujących mycie i dezynfekcję bakterii chorobotwórczych i wirusów na teren innych obiektów hodowlanych. Pamiętać należy, iż niektóre bakterie i wirusy obecne w środowisku kurnika mają znaczenie dla zdrowia ludzi i mogą być przyczyną chorób (zoonoz). Jedną z najbardziej znanych bakterii będących przyczyną zoonoz są pałeczki Salmonella. Salmonella może być w środowisku fermowym przenoszona z kurnika do kurnika za pośrednictwem ludzi między innymi przy braku zachowania ostrożności związanej ze stosowaniem odpowiedniej odzieży w procesie dezynfekcji, kiedy osoby wykonujące prace w jednym kurniku swobodnie poruszają się pomiędzy obiektami hodowlanymi nie zmieniając odzieży i obuwia.
Czy można sprawdzić skuteczność dezynfekcji?
Skuteczność dezynfekcji można badać w laboratorium. Badanie to wykonuje się z próbek pobranych w kurniku. Próbki do badań pobiera się jako wymazy (na rynku dostępne są gotowe zestawy) z powierzchni ścian i podłogi, a w przypadku jakichkolwiek ubytków w tych powierzchniach z dna ubytku. Badania wykonywane są przede wszystkim w kierunku obecności Salmonella. Związane jest to z realizacją Krajowych programów zwalczania niektórych stereotypów Salmonella w stadach drobiu.
