Dr hab. Wojciech Kolanowski
Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW
Bezpieczeństwo żywności to pewność, że pożywienie nie spowoduje żadnych szkodliwych skutków dla zdrowia konsumenta, o ile jest przygotowane i spożywane zgodnie z przeznaczeniem.
Powstanie bezpiecznego produktu wymaga wszechstronnego, zintegrowanego podejścia, obejmującego wiele działań od etapu produkcji surowca, przez badanie jakości pasz, warunków hodowli zwierząt, poprzez przetwórstwo do bezpiecznej sieci obrotu handlowego. Wszystkie te ogniwa są jednakowo ważne dla osiągnięcia optymalnej jakości zdrowotnej produktów spożywczych i nie mniej istotne dla ich jakości końcowej.
Nadrzędnym aktem prawnym w dziedzinie żywności i żywienia o zasięgu wspólnotowym jest rozporządzenie nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002 r., ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w sprawie bezpieczeństwa żywności. Dokument ten zapewnia ujednolicenie zasad i procedur tak, aby wymagania w zakresie bezpieczeństwa żywności w państwach członkowskich nie różniły się znacząco. Rozporządzenie jednoznacznie wskazuje, że całkowita odpowiedzialność za bezpieczeństwo żywności spoczywa na producentach i dystrybutorach żywności. Jednocześnie zabezpiecza ono interesy konsumenta i ma na celu zapobieganie oszukańczym lub podstępnym praktykom: fałszowaniu żywności oraz wszelkim innym praktykom mogącym wprowadzać konsumenta w błąd.
Bezpieczeństwo żywności zapewnia się głównie przez wdrażanie procedur opartych na analizie zagrożeń i krytycznych punktów kontroli – system HACCP. Jego podstawowym celem jest zagwarantowanie bezpieczeństwa zdrowotnego konsumentów poprzez identyfikację zagrożeń oraz stały ich monitoring. Jest to system, który kładzie nacisk na zapobieganie. Wdrożenie i utrzymanie systemu HACCP jest w Polsce obowiązkowe dla wszystkich podmiotów branży spożywczej. Nadzór nad stanem higienicznym przedsiębiorstw i produktów spożywczych oraz statusem wdrożenia systemu HACCP pełni Inspekcja Sanitarna oraz Inspekcja Weterynaryjna (dla produktów pochodzenia zwierzęcego). W Polsce ok. 70 proc. przedsiębiorstw branży spożywczej ma wdrożony system HACCP i z roku na rok liczba ta wzrasta. Jednocześnie obserwuje się poprawę jakości zdrowotnej żywności wyprodukowanej w kraju. Dzięki temu istnieje skuteczna ochrona konsumenta przed ryzykiem mikrobiologicznym, chemicznym oraz fizycznym, które może pojawiać się na wszystkich etapach produkcji i obrotu żywnością.
W zakresie jakości handlowej produktów spożywczych nadzór pełni Inspekcja Handlowa (w handlu detalicznym) i Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych (u producentów). Obecnie dąży się do utworzenia jednej inspekcji nadzorującej ogół aspektów związanych z bezpieczeństwem żywności.
